දැනට බලයේ සිටින ජනාධිපති මහින්ද රාජපක්ෂ සැලකීමේදී දී ඔහුගේ මැතිවරණ ව්යාපාරයේ ආර්ථීක ප්රතිපත්තිය පවත්නා ආර්ථික සංවර්ධන උපායමාර්ගය, දිගටම දැනට පවත්වා මත පදනම් වන බවක් පෙනි යයි.
මෙවර ජනාධිපතිවරණයේ විපක්ෂයේ මුඛ්යතම සටන් පාඨය වි ඇත්තේ විධායක ජානාධිපති ක්රමය අහෝසි කිරිම සහ ව්යවස්ථා සංශෝධනයයි.මෙම සටන් පාඨ ආර්ථීක ප්රතිපත්ති විෂයෙහි දැඩ් බලපැමක් කරන බව සදහන් කළ යුතුය.
මේ නිසා කිව යුතුව ඇත්තේ කවරෙකු බලයට පත් වුවත්,ආර්ථීක අභීයෝග එලෙසම පවතින නමුත් හුදෙක් ආර්ථීක ප්රතිපත්ති පමණක් වෙනස්කම් වලට බදුන් වන බවයි.
ආර්ථීක ප්රතිපත්ති වල වෙනස්කම්
පසුගිය රජයන් වල කලින් කලට සිදු වු දේශපාලන පෙරළිවලට අනුරූපිව ආර්ථීක ප්රතිපත්තිද වෙනස් කම් වලට බදුන් විය.සමහර අවස්ථා වලදි වඩාත් උග්ර ලෙසද සමහර අවස්ථාවලදි සුළු වශයෙන්ද මෙම වෙනස්කම් පසු කාලයන් හිදි මේ ආකාරයෙන් සිදුවන අයුරු අපට නීරික්ෂණය කළ හැකි විය.මෙම දේශපාලන පෙරළි සමගින් සිදු වන ආර්ථීක ප්රතිපත්ති වෙනස්විම් නිසා ආර්ථීකයට සිදු වු බලපැම වුයේ රටේ ආර්ථීකයේ සැබෑ ශඛ්යතාවයන් මන්දගාම් විමයි.මේ ආකාරයෙන් ඇති වන අවිනිශ්චිතතා හා ප්රතිපත්තිමය වෙනස් විම් ආර්ථීක සංවර්ධනයෙහිලා කිසිසෙත්ම හිතකර නොවේ.
මතවාදමය මුල් බැස ගැනිම්,ප්රායෝගික නොවු ප්රතිපත්ති,දුර්වල ආර්ථීක කළමනාකරණය,බාහිර පීඩනයන්,ජාතිවාදි ආරවුල්,ත්රස්ත උවදුරු සහ සිවිල් යුද්ධ තත්ත්වයන්ද පසුගිය කාලයේ අපේ ආර්ථීකයේ සැබෑ ශඛ්යතාවයන් මොට කිරිමට හේතු වු ප්රධාන සාධක අතරේ විය.
ප්රතිපත්තින්ගේ පළමු වෙනස් ව්ම
පශ්චාත් එක්සත් ජාතික පක්ෂ ආණ්ඩු කෘෂී සංවර්ධනය සහ සමාජ සුභ සාධනය පාදක කර 1956 පමණ වන තුරු ලිබරල් ආර්ථීක ප්රතිපත්ති අනුගමනය කිරිමට උත්සුක විය.1956 දි සිදු වු මුල්ම ආණ්ඩු පෙරළිය දේශපාලනික හා ආර්ථීක අතින් සන්ධීස්ථානයක් වු අතරේ එය සමාජවාදි ප්රතිපත්තින් ගණනාවක් හදුන්වාදෙමින් රට මිශ්ර ආර්ථීකයක් කරා රැගෙන ගියෝය.
එසේම,රාජ්ය ව්යාපාර වු මගී ප්රවාහනය,ලංකා බැංකුව,වරාය සේවා,ඛනිජ තෙල් සහ බෙදා හැරිමි ආදි ව්යාපාර ජාතිකකරණය කරන ලදි.රාජ්ය කර්මාන්ත ඇති කරන ලද අතරේ මහජන බැංකුවද ඇති කරන ලදි.කුඹුරු ඉඩම් 1958 පණත ආදි පණත් තුලින් දැවැන්ත කෘෂීකාරිමික ප්රතිසංස්කරණයන්ද මේ කාලයේ සිදු කළේය.
ලිබර්කරණ සම්ප්රාප්තිය
1965 දි එක්සත් ජාතික පක්ෂයේ නැවත බලයට පත් විම මගින් 1965-1970 කාලය අර්ධ ලිබරල් මුහුණුවරක් ගත්තේය.මෙය ආහාර භෝග කෘෂීකර්මය සංවර්ධනයට පාර කැපිය. එය ඛනිජ තෙල් බෙදා හැරීම ජනසතු කිරීම නිසා ඇණ හිට තිබු බටහිර රටවල විදේශ ආධාර ලබා දිමේ වැඩ පිළිවෙල යළි ක්රියාත්මක කිරිමටද අධිතාලම දැම්ය.
සමාජවාදය දෙසට
1970 දී බලයට පත් වු ශ්රී ලංකා නිදහස් පක්ෂය ප්රමුඛ සන්ධාන ආණ්ඩුව 1970-77 කාලයේ සමාජවාදී ප්රතිපත්ති අනුගමනය කරනු ලැබීය. එය රජයේ අයිතිය පුළුල් කරමින් ආර්ථිකය පාලනය රාජ්ය අයිතියට ගැනිමට මුල් ව කටයුතු කළේය. වතු රජයට පවරාගත් අතරේ ඒවා දුර්වල කළමනාකාරිත්වයකටද බදුන් විය. ඉඩම් අයිතිය හා නිවාස මත සීමා විය. එය විදේශ ආයෝජන අධෛර්යමත් කළේය. ආණ්ඩුව මුහුණ දුන් දැඩි විදේශ විනිමය අර්බුදයකට විසදුමක් ලෙස දැඩි ආනයන හා විනිමය පාලන ක්රියාමාර්ග සමඟ අන්තර්වර්ති ආනයන ආදේශන ක්රියාමාර්ග අනුගමනය කළේය.නිෂ්පාදන ආර්ථික මූලෝපාය සම්මත. එය, 1971 අප්රේල් මාසයේ දී තරුණ කැරැල්ලක් හේතුවෙන් දිගු බාහිර කම්පනයන්ට හා ආර්ථික බාධාව හේතුවෙන් දැඩි ආර්ථික දුෂ්කරතාවන්ට ක කාලයක්ද විය.
බාහිර සහ අභ්යන්තර කම්පන, ආමුඛ ආනයන ආදේශන නිෂ්පාදන උපාය මාර්ග, ආර්ථික ව්යාපාර පිළිබඳව වු රාජ්ය අයිතිය හා පාලනය දුර්වල ආර්ථික කාර්ය සාධනය නිසා ඇති වු දුර්වල ආර්ථීක කාර්යය සාධනය නිසා දැඩි දුෂ්කරතාවන්ට එකල ජනයා මෙන්ම රජයද මුහුණ දිණි.
.
ආර්ථික ලිහිල්කරණය
1977 සිට 1994 දක්වා රට පාලනය කළ එක්සත් ජාතික පක්ෂ ආණ්ඩුව විසින් අනුගමනය කළ විවෘත ආර්ථිත ප්රතිපත්තින් අතීතයෙන් බිඳීමක් විය. බාහිර හා බැදුණු ආර්ථික ප්රතිපත්ති, ලිබරල් වෙළෙඳ හා විනිමය පාලන ප්රතිපත්ති, විශාල විදේශ ආධාර හා අපනයන ආර්ථිකය විවිධාංගීකරණය ඉහළ ආර්ථික වර්ධනයක් අත්කරදිමට හේතු විය. 1983 ජූලි මාසයේ දී සිදු වු ජනවාර්ගික ප්රචන්ඩ ක්රියා වර්ධන වේගය ට තිරිංග දමන ලදි.එය විදේශ ආයෝජන ආකර්ශනය කර ගැනීමට සහ සංචාරක දියුණු කිරීම සඳහා තිබු අවස්ථා පසුබෑමකට ලක් කළ කාරණාවන් විය. ඉන් අනතුරුව සිවිල් යුද්ධයක් රටේ ආරම්භ වූ අතර ශතවර්ෂ කාලකට වැඩි කාලයක් පුරා පැවති සිවිල් යුද්ධය රටේ ආර්ථික සංවර්ධනය සඳහා විශාල පසුබෑමකට ලක් කළේය.
අඛණ්ඩතාව සහ වෙනස
1994 දී, සිදු වු දේශපාලන වෙනස කලින් රජයේ සිදු කළ ලිබරල් ආර්ථික ප්රතිපත්ති රාමුවෙන් එපිටට නොගිය ඒ හා සැබැදි ආර්ථීක මුලෝපාය ක්රමවෙිදයන් අනුගමනය කළේය.1994 සිට 2004 දක්වා මෙම දශකයේ එකම අඛණ්ඩ ලිබරල් ආර්ථික ක්රමවේදයක් අනුගමනය කළේය.
සමහර ජනසතු ව්යාපාර පෞද්ගලීකරණය කරන හා ලිබරල් වෙළෙඳ ප්රතිපත්ති අඛණ්ඩව ක්රියාත්මක කරන ලදි. වතු කළමනාකරණ පෞද්ගලික සමාගම් වලට පවරන ලදි. විදුලි සංදේශ ශ්රී ලංකන් ගුවන් සේවය, ගෑස් සමාගම් සහ තවත් රාජ්ය ව්යාපාර පෞද්ගලීකරණය කරන ලදී.
"මානුෂික මුහුනුවරක් සහිත විවෘත ආර්ථික ප්රතිපත්ති " ලෙස එහි ප්රතිපත්ති රජය විස්තර කරන ලදි. එය ආර්ථික ප්රතිපත්ති වෙනස් කිරීම හා අඛණ්ඩත්වය පිළිබඳව වූ කාලපරිච්ඡේදයකි. කෙසේ වෙතත්, ආර්ථිකය රටේ උතුරු හා නැගෙනහිර සිවිල් යුද්ධය මැද දරුණු මානසික ආතතිය හා දැඩි ආර්ථික දුෂ්කරතා යටතේ ක්රියාත්මක විය. ක බලශක්ති අර්බුදය නිසා කාර්මික නිෂ්පාදනය කඩාකප්පල් කිරීම සහ ආර්ථික වර්ධනයට විලංගු ලා තිබිණි..
පසුගිය දශකය
2004 සිට 2014 දක්වා වූ ආර්ථික ප්රතිපත්ති රාමුව ආර්ථිකයේ රාජ්ය පාලනය වැඩි කිරීමට උත්සාහ ගත් කාල පරිච්ජේදයක් වු අතරේ එහිදි යම් අන්තර්වර්ති ආර්ථීක ප්රතිපත්තිද අනුගමනය කිරිමට උත්සාහ ගනු දක්නට විය.
මෙම ආර්ථික සංවර්ධන උපායමාර්ගය, විශේෂයෙන් ම, යුද්ධය අවසන් වන විට 2005 වසරේ සිට, ආර්ථික හා භෞතික යටිතල පහසුකම් සංවර්ධනය මත දැඩි ලෙස අවධානය යොමු කර ඇත. මෙම විදේශීය ආධාර ලබන යටිතල පහසුකම් සංවර්ධන උපායමාර්ගය, ආර්ථිකයේ ඉහළ වර්ධන අනුපාත අත්පත් කර ගෙන ඇත.
පසුගිය දශකය නැවත වරක් පෙර ආර්ථික ප්රතිපත්ති වලින් පිටතට යන බවක්ද දක්නට විය. නැවත වරක් ආර්ථිකය වැඩි රාජ්ය පාලනය සහ අභ්යන්තරයට නැඹුරු වු ප්රතිපත්ති දෙසට මේ අනුව යමින් සිටි. රටේ ණය බර ඉහළ අගයක පවතී. නමුත් මෙම අවුරුදු 10 තුළ සිවිල් යුද්ධයේ උත්සන්න වීම, එහි අවසානය හා එහි ප්රතිඵලයන් ලෙස ආර්ථිකය මේ දශකය තුළ සියයට 7 කින් වර්ධනය වී ඇති අතර, 2009 මැයි මාසයේදී, සාමකාමී කොන්දේසි කරා ආපසු දැක්කා.
සාරාංශය
පසුගිය කාලයේ සිදු වු ආර්ථීකයේ බාහිර කම්පනයන් හා අභ්යන්තර ගැටුම් රටට අපේක්ෂීක ආර්ථීක වර්ධනයට වඩා අඩු ආර්ථික කාර්ය සාධනයක් දී ඇත. ගෝලීය ඉල්ලුමේ උච්චාවචනයන්ට වෙළෙඳ හා අහිතකර කොන්දේසි අපනයන පීඩාවට පත් කර ඇත. ජනවාර්ගික ගැටුම්, ත්රස්තවාදය පැතිරයාමට, ඇති ඉඩ කඩ හා දිග්ගැස්සුනු සිවිල් යුද්ධය බැදි කරුණු හා ආරක්ෂීත සිවිල් යුද්ධය ආර්ථීක වර්ධනය මන්දගාම් කර ඇත.
2009 දී යුද්ධය අවසන් වීමෙන් පසුව ආර්ථිකයේ පුනර්ජීවනය වී නමුත්, ආර්ථිකය වැඩි රාජ්ය පාලනය සහ ආර්ථීක ප්රමුඛතා වලදි දක්වන දුර්වල දැක්මන් ආර්ථකයේ සැබෑ විභවතාවයන් පසුගාම් කර ඇත.
අනාගතය
මැතිවරණයෙන් පසු කවුරු ජනපති වුවද ඔහුට විසදිමට ඇති මූලික ආර්ථික ප්රශ්ණ බරපතල වේ. විදේශ ණය ගැතිකම, විශාල රාජ්ය බර, ණය සේවා පිරිවැය, විශාල වෙලඳ හිඟය, විශාල රාජ්ය වියදම් වැඩිහිටියන්ගේ සමාජ යටිතල පහසුකම්, අධ්යාපනය, පර්යේෂණ හා රැකබලා ගැනීම පිළිබඳ අභියෝග මෙහිදි ප්රධාන වේ.
මැතිවරණයෙන් පසුව බලයට එන්නා වු කවර හෝ රජයක් පවත්නා ආර්ථික ප්රතිපත්ති නැවත තක්සේරු කර තිරසාර ආර්ථික සංවර්ධනය සාක්ෂාත් කර ගැනීම සඳහා ඒවා තමනට ගැලපෙන වෙනස් කිරීම මෙයට හොඳ අවස්ථාවක් වනු ඇත. පශ්චාත් 2015 පාලනය යනු අතීතයෙන් පාඩම් ඉගෙන හා ආර්ථික සංවර්ධනය සඳහා එය වඩා ප්රායෝගික ආර්ථික ප්රතිපත්ති සකසන කාල පරිච්ජේදයක් වනු දැකිම කාගෙත් අපේක්ෂාවයි.
මෙය නිමල් සඳරත්න මහතා විසින් සන්ඩේ ටයිම්ස් පුවත්පතට සැපයු ලිපියක පරිවර්තනයකි.